Choreoterapia jest dziedziną arteterapii, czyli jedną z form terapii przez sztukę. Są to zajęcia taneczno-ruchowe, których celem jest rozwijanie świadomości własnego ciała i rozwój osobisty uczestników. Najcenniejsze jest doświadczanie siebie – poznawanie swoich możliwości
i preferencji ruchowych oraz zwiększanie ich, natomiast efekt estetyczny czy artystyczny ustępuje na drugi plan.
Świadomość ciała
Im bardziej potrafimy odczytać, co sygnalizuje nam nasze ciało, tym bardziej rozumiemy siebie – jesteśmy szczęśliwi, spełnieni i zdolni do działania. Na świadomość ciała składa się świadomość fizycznych możliwości organizmu, jego potrzeb, preferencji, ale również świadomość własnych emocji. Ciałem świadomym możemy się lepiej posługiwać (w ćwiczeniach, w życiu codziennym,
w relacjach) oraz utrzymywać je w zdrowiu – czyli dobrostanie psychofizycznym.
Zajęcia terapii tańcem pomagają w budowaniu świadomości ciała za pomocą ruchu – poznawanie dostępnego zakresu ruchu, repertuaru ruchowego, równowagi, poczucia własnej siły, otwarcia na własny, spontaniczny ruch i otwieranie na dzielenie się nim z grupą. Zebrane doświadczenia będą
z czasem wpływać na rozwój naszych możliwości i otwartości w życiu codziennym.
Jakie korzyści daje choreoterapia?
W choreoterapii uwzględniamy holistyczny (czyli całościowy) wpływ ruchu i tańca na człowieka i sfery jego życia zgodnie z następującymi założeniami:
1. Ciało i umysł są ze sobą połączone – zatem przez ruch/taniec możemy wpływać na umysł, emocje, samopoczucie, jak i zdrowie,
2. Ciało samo potrafi znaleźć odblokowujący ruch,
3. Ciało poprzez ruch wyraża swoje potrzeby,
4. Bycie w swoim ciele / ze swoim ciałem pomaga znaleźć rozwiązania,
5. Kierowanie uwagi na poszczególne jego części pozwala lepiej nim władać, również
w kontekście całości.
Przebieg zajęć choreoterapii w Centrum Medycznym Dr Smółka
Dla zbudowania komfortu i poczucia bezpieczeństwa uczestników na początku zajęć wspólnie ustalane są zasady, których należy przestrzegać podczas wszystkich sesji. Podstawową zasadą ustalaną na początku zajęć jest to, że ruch wykonywany jest na miarę własnych możliwości i zgodnie
z własnym ciałem oraz (co z tego wynika), że każdy wykonany ruch jest dobry.
Ruch/taniec nie jest poddawany ocenie, ponieważ celem nie jest dokładne odwzorowanie ruchu prowadzącego czy perfekcyjne wykonanie zadania, a wykonanie swojej wersji zgodnie z odczuciami, jakie daje nam ciało, tak by ruch był przyjemny.
Zajęcia rozpoczynają się rozgrzewką, której celem jest koncentracja na ciele, bycie w nim „tu i teraz”. Uczestnik rozbudza ciało, odkrywa własne możliwości i preferencje ruchowe przez poruszanie poszczególnymi jego częściami i integrowanie ich w połączoną całość. Jest to również czas na „zbadanie siebie”, odnalezienie miejsc bolesnych czy powodujących dyskomfort. W przypadku zajęć prowadzonych w grupie rozpoczyna się również jej integracja.
Część główna zazwyczaj ukierunkowana jest na wybrane przez prowadzącego zagadnienie. Może zakładać budowanie relacji ze sobą (działanie indywidualne, ruch własny) lub pracę w interakcjach (dwójki, trójki, grupy). Praca realizowana jest w kole lub na przestrzeni sali.
Zajęcia często kończą się wspólnym tańcem wykonywanym w kręgu – przygotowanym przez prowadzącego lub wspólnie stworzonym w wyniku działań/doświadczeń zaczerpniętych z przebiegu terapii.
Na czym polega choreoterapia?
Zajęcia opierają się w dużej mierze na improwizacji ruchowej i tańcu kreatywnym. Prowadzący moderuje, zadaje zadania i wspiera uczestników w ich realizacji. Rzadziej wprowadzana jest nauka kroków tanecznych, choć nie wyklucza się i tej formy.
Tematem może być sam ruch poszczególnych części ciała, jak również czas, przebieg, ciężar czy kierunek ruchu, jego wielkość (kinesfera), a także relacje ze sobą, przestrzenią oraz innymi uczestnikami.
Nieodłącznym elementem zajęć jest muzyka. Towarzyszy w działaniach, jednak nie ma konieczności podążania za jej rytmem. Zależnie od grupy, zamierzonych celów lekcji może ona być spokojna, jak
i dynamiczna. Powinna być atrakcyjna dla grupy.
Taniec terapeutyczny – dla kogo jest i jak wpływa na codzienne życie?
Uczestnikiem zajęć choreoterapii może być każdy – niezależnie od wieku, poziomu sprawności czy ograniczeń zdrowotnych i ruchowych. Zadaniem prowadzącego jest określenie celów dla uczestnika/grupy oraz dobór adekwatnej muzyki i zadań ruchowych.
Dla dzieci i młodzieży głównym celem jest wspieranie rozwoju oraz nauka i trening umiejętności społecznych. Zajęcia zachęcają dzieci do kreatywności, poszukiwania własnych rozwiązań i wyrażania siebie, a nie jedynie na odwzorowywaniu działań prowadzącego. Wykorzystuje się głównie zabawową formę zajęć.
Nieco inaczej przebiegają zajęcia dla dorosłych. Pozwalają zatrzymać się w codziennym pędzie
i uzyskać wgląd w siebie, własne samopoczucie i potrzeby. Zachęcają do otwarcia na siebie i innych, do odkrywania własnych możliwości ruchowych, zwiększania sprawności i poszukiwania kreatywnych rozwiązań.
Dla seniorów głównym celem jest profilaktyka zdrowotna i zapobieganie wycofaniu społecznemu. Odkrywanie możliwości własnego ciała wzmaga aktywną postawę i podnosi wiarę we własne siły.
Czy zajęcia choreoterapii są również dla osób chorych przewlekle oraz niepełnosprawnych? Zdecydowanie tak! Taniec niesie ze sobą przeżycie emocjonalne i estetyczne, czym ubogaca terapię ruchową. Terapia przestaje być traktowana jako konieczny element leczenia, staje się przyjemnością, co jest szczególnie istotne dla osób, które są poddawane wieloletniej rehabilitacji ze względu na chorobę lub niepełnosprawność. Brak monotonii, kreatywne i pozytywne podejście do ruchu zwiększa zaangażowanie w terapię. Uwaga ćwiczących jest skupiona na posiadanych umiejętnościach, co zachęca do ich rozwijania, bez oceny i podkreślania istniejących deficytów (zasada: „każdy ruch jest dobry” oraz „każdy wykonuje zgodnie z możliwościami i potrzebami swojego ciała”).
Lecznicza i terapia tańcem – dla jakich pacjentów?
● Osoby ze zmienionym obrazem ciała (amputacje pourazowe lub wynikające z np. choroby nowotworowej) dla wspierania akceptacji i poczucia własnej wartości i możliwości kompensacji,
● Osoby poruszające się na wózku inwalidzkim – dla poszukiwania możliwości ruchowych
w sprawnej górnej części ciała oraz rozwijania umiejętności jazdy wózkiem (poruszanie, pokonywanie przeszkód, taniec na wózku jak np. polonez, walc, czy technika wolna),
● Chorych na chorobę Parkinsona – trening poruszania się (przenoszenie ciężaru ciała, zwroty, zmiany tempa i kierunków) szczególnie, że wykorzystanie rytmu ułatwia zapoczątkowanie ruchu, co jest problematyczne w tej grupie, prewencja upadków,
● Pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera – taniec i różnorodne zadania ruchowe usprawniające pracę mózgu. Łączenie różnorodnych zadań (ruch szybki-wolny, płynny-zwarty, mały-duży, prawej lub lewej strony ciała) stymulują połączenia pomiędzy odpowiadającymi im ośrodkami w mózgu. Ponadto trenujemy odpamiętywanie stworzonych sekwencji ruchowych,
● Pacjentów z różnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi.
Wpływ tańca na ciało
Taniec jako ruch wpływa na możliwości fizyczne ciała. Konteksty w nim zawarte wyzwalają emocje, co ma wpływ na sferę psychiczną. Ponadto wydzielane podczas wysiłku endorfiny poprawiają nastrój uczestników. Prowadzenie działań w grupie daje możliwość spotkania z innymi, otwierania się na relacje i współdziałania. W poniższej tabeli przedstawiono szereg pozytywnych zmian uzyskanych w trakcie choreoterapii
FIZYCZNE
● relaksacja i uwolnienie napięć mięśniowych
● poprawa kondycji fizycznej i koordynacji ruchowej
● zwiększenie repertuaru ruchowego
● zmniejszenie dolegliwości ruchowych
PSYCHICZNE
● redukcja stresu
● poprawa samopoczucia
● wzrost pewności siebie
● świadoma ekspresja emocji
● samoakceptacja
ROZWOJOWE
● rozwój świadomości ciała
● poznawanie siebie, własnych możliwości, preferencji i potrzeb ruchowych
● umiejętność i odwaga wyrażania siebie
● rozwój inteligencji emocjonalnej
● rozwój kreatywności
SPOŁECZNE
● zwiększenie otwartości na innych
● umiejętność nawiązywania kontaktu oraz komunikacji
● wzrost empatii
● umiejętność pracy w grupie
● trening umiejętności społecznych
● integracja z grupą, poczucie przynależności
Podsumowując, choreoterapia jest terapeutycznym wykorzystaniem tańca i ruchu w celu rozwinięcia świadomości ciała i możliwości motorycznych uczestników. W zajęciach mogą brać udział osoby
w każdym wieku niezależnie od możliwości motorycznych. Taniec i muzyka pozwalają w przyjemny sposób ćwiczyć i rozwijać swoje ciało oraz przygotowywać je do innych aktywności – zarówno treningowych, jak i zadań dnia codziennego.
