Jak mierzyć gorączkę?
Mierzymy ją zwykle pod pachą, w odbytnicy lub w jamie ustnej. Należy pamiętać, że wynik mierzenia ciepłoty ciała pod pachą jest o 0,4-0,6° (tj. o 4-6 kresek) niższy niż w pozostałych miejscach ciała.
Jak zbić gorączkę domowym sposobem?
W doraźnej pomocy domowej przedlekarskiej zaleca się:
● ułożenie gorączkującego w łóżku w pozycji półsiedzącej;
● podanie ziołowych środków napotnych i przeciwgorączkowych, np. herbata z sokiem malinowym, napar z kwiatu lipy;
● podanie jednorazowe farmakologicznych środków przeciwgorączkowych;
● ponowne zmierzenie temperatury w godzinę po podaniu wyżej wymienionych preparatów, aby mieć orientację co do tendencji jej kształtowania się;
● w trzy godziny po podaniu wyżej wymienionych leków należy ponownie skontrolować temperaturę ciała i w przypadku braku tendencji do jej obniżania, powtórzyć drugi raz wyżej wymienione leki w podanych już dawkach;
● postawienie baniek na plecy podczas okresu wzmożonego zachorowania u osób młodych z wydolnym krążeniem i prawidłowym ciśnieniem tętniczym, zwłaszcza przy kaszlu i innych objawach przeziębienia;
● w razie uczucia osłabienia, zwłaszcza u osób starszych, podawanie co kilka godzin do czasu przyjścia lekarza po 20-30 kropli jednego ze środków nasercowych.
Paracetamol w leczeniu gorączki
Paracetamol jest jednym z najczęściej stosowanych leków w znoszeniu bólu i zbijaniu gorączki u dzieci. Dostępny jest w postaci doustnej (zawiesina), doodbytniczej (czopki) oraz dożylnej (iniekcje). Paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo dziesięć razy silniej w ośrodkowym, niż w obwodowym układzie nerwowym i zasadniczo nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego do krwi, osiągając maksymalne stężenie w ciągu 30-60 minut. Maksymalna jednorazowa dawka doustna paracetamolu wynosi 1-1,5 g, natomiast dobowa 4 g. Zalecana dawka dla dzieci powyżej 3-go miesiąca życia wynosi 12-15 mg/kg.
Czym jest gorączka?
Gorączka to zaburzenie termoregulacji objawiające się podwyższeniem temperatury ciała powyżej 38 stopni Celsjusza. Stanowi ona jedną z najczęstszych odpowiedzi organizmu na infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, obecność alergenów, ciał obcych i innych czynników pirogennych. Prawidłową temperaturę ciała warunkuje sprawnie działające podwzgórze, gdzie zlokalizowany jest ośrodek termoregulacji. Właściwa temperatura ciała zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz przebieg procesów metabolicznych i wybranych procesów immunologicznych. Temperatura ciała nie zawsze jest taka sama i zależy od takich parametrów, jak miejsce pomiaru, pora dnia czy cechy osobnicze (wiek, rodzaj i ilość spożytego pokarmu, aktywność gruczołów dokrewnych, faza cyklu miesięcznego u kobiet). Średnia temperatura ciała wynosi 36,8°C i w ciągu doby może ulec wahaniom o 0,5°C. Maksymalna temperatura występuje około godziny 18.00, natomiast najniższa – około godziny 6.00. Nieznacznie podwyższona temperatura ciała pomiędzy 37,2°C a 38°C, pobudza metabolizm oraz układ immunologiczny do produkcji limfocytów i zwiększonej fagocytozy, skraca czas trwania choroby oraz łagodzi jej objawy. Ponadto wykazano, że gorączka stwarza niekorzystne środowisko dla replikacji Herpeswirusów. Jednocześnie wysoka gorączka prawdopodobnie osłabia fagocytozę leukocytarną i syntezę immunoglobulin, na wskutek wzmożonego metabolizmu białkowego. Temperatura ciała powyżej 38,5°C jest stanem niekorzystnym, szczególnie u dzieci, ponieważ występuje przyspieszenie akcji serca o 4,4 uderzenia tętna na minutę dla każdego wzrostu temperatury ciała o 1°C, utrata wody na skutek parowania o 500 ml/d dla każdego wzrostu temperatury ciała o 1°C (ryzyko odwodnienia), wzrost aktywności kory nadnerczy, nasilenie katabolizmu tkanki mięśniowej i tłuszczowej, zmniejszenie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowych, utrata łaknienia, bóle głowy z powodu rozszerzenia naczyń oponowych.
Drgawki gorączkowe
U dzieci predysponowanych (3-5%) mogą wystąpić drgawki gorączkowe, które najczęściej pojawiają się w przebiegu infekcji wirusowych. Dokładna przyczyna drgawek gorączkowych pozostaje niepewna, jednakże badania sugerują, że wysokość temperatury ma mniejsze znaczenie niż jej gwałtowny wzrost. W większości przypadków, drgawki gorączkowe kończą się spontanicznie lub po łagodnym chłodzeniu. Zaburzenia świadomości, upośledzenie termoregulacji oraz uszkodzenie struktur komórkowych, zmiany aktywności enzymów następują przy temperaturze 40,5-41°C, temperatura w granicach 42-43°C powoduje uszkodzenie tkanek, a przy temperaturze 42°C dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.
Gorączka u niemowlaka
Gorączka występująca u noworodka poniżej czwartego tygodnia życia powinna być wskazaniem do natychmiastowej wizyty u lekarza. Również temperatura powyżej 40°C, która utrzymuje się około 5 dni oraz ogólny zły stan dziecka, powinny być konsultowane medycznie, szczególnie gdy towarzyszą im objawy takie jak biegunka oraz wysypka.
Kiedy podawać leki przeciwgorączkowe?
Generalnie zaleca się, aby nie podawać żadnych leków przeciwgorączkowych dziecku do temperatury 38°C. Gorączka poniżej 39°C jest jednak wskazaniem do zastosowania leku przeciwgorączkowego, w momencie gdy u dziecka wcześniej występowały drgawki gorączkowe bądź na skutek podwyższonej temperatury, dziecko nie chce przyjmować pokarmów ani pić, występuje u niego niepokój i jest rozdrażnione.
Prawidłowe wartości temperatury ciała
Miejsce pomiaru Temperatura (°C)
jama ustna 36,8
odbyt 37,6
błona bębenkowa 37,6
pod pachą 36,4
na czole 36,4
Hipertermia a gorączka
Czy hipertermia to gorączka? Termin „gorączka” nie jest równoznaczny z pojęciem hipertermii, ponieważ nie jest ona zależna od ośrodka termoregulacji i może być spowodowana:
● wzrostem endogennego ciepła (nadczynność tarczycy),
● zmniejszoną utratą ciepła (zatrucie atropiną),
● ekspozycją na wysokie temperatury (udar cieplny).
Co to jest hipertermia?
Hipertermia to stan, który charakteryzuje się podwyższoną temperaturą ciała i układem termoregulacji, który nie jest przestawiony na jej wyższą wartość. Mimo że układ sterujący próbuje zbić temperaturę, to upośledzone wydalanie ciepła lub nadmierne wytwarzanie temperatury utrzymuje się w organizmie na wysokim poziomie. Jedną z najczęstszych przyczyn hipertermii jest przebywanie w bardzo niekorzystnych warunkach i dużej wilgoci. Szczególnie narażone są osoby, które właśnie w takich warunkach (na słońcu) uprawiają wysiłek fizyczny. Dochodzi do przegrzania organizmu, który nie jest w stanie oddać wystarczającej ilości ciepła.
Jak leczyć hipertermię?
W leczeniu hipertermii nie wolno podawać standardowych leków przeciwgorączkowych, ponieważ nie dają one żadnego efektu. Należy przenieść chorego w chłodne miejsce, rozebrać go i podawać chłodne napoje, ponadto stosować zimne okłady, np. z ręczników. Gdy dojdzie do utraty przytomności, niezwłocznie należy wezwać pogotowie ratunkowe, ponieważ stan ten zagraża życiu.
Gorączka bez powodu
Jeżeli gorączka trwa przez dłuższy czas, a jej przyczyna wciąż nie została sprecyzowana, mówimy o gorączce z nieznanej przyczyny. Za wysoką gorączkę odpowiedzialne są zazwyczaj niezdiagnozowane nowotwory, infekcje czy schorzenia autoimmunologiczne. W rozpoznaniu przyczyny wysokiej temperatury ważny jest jej dobowy przebieg.
Jak mierzyć gorączkę?
Na rynku dostępne są termometry elektroniczne, które w szybki i łatwy sposób określają, czy mamy do czynienia z gorączką. Mierzymy ją zwykle pod pachą, w odbytnicy lub w jamie ustnej. Należy pamiętać, że wynik mierzenia ciepłoty ciała pod pachą jest o 0,4-0,6° (tj. o 4-6 kresek) niższy niż w pozostałych miejscach ciała
Ibuprofen w leczeniu gorączki
Ibuprofen jest jednym z najpopularniejszych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych charakteryzujący się działaniem przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Stosowany jest w postaci doustnej (zawiesina, tabletki, kapsułki) oraz doodbytniczej. Około 80% doustnie podanej dawki ibuprofenu jest szybko wchłaniane z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie po 1-2 godzinach od spożycia. Zalecana dawka ibuprofenu u dzieci wynosi 5-10 mg/kg podawana co 8 godzin.
Połączenie paracetamolu z ibuprofenem w leczeniu gorączki
Połączenie paracetamolu i ibuprofenu wykorzystuje synergistyczny efekt przeciwbólowy obu składników działających poprzez różne mechanizmy przeciwbólowe (ośrodkowy i obwodowy). Obie substancje mają potwierdzoną wysoką skuteczność i są dobrze tolerowane przez dzieci powyżej 3 miesiąca (paracetamol) i 6 miesięcy (ibuprofen). Nie zaleca się rutynowo naprzemiennego stosowania paracetamolu oraz ibuprofenu, ponieważ może to doprowadzić do pomyłki wielkości przyjmowanych dawek oraz w wymaganych odstępach czasowych. W konsekwencji może to mieć toksyczne działania dla organizmu. Chociaż oba preparaty są bezpieczne, to u dzieci przed końcem 6 miesiąca życia, z chorobą nerek i odwodnionych, lepsze zastosowanie ma paracetamol.
Na rynku dostępny jest preparat będący połączeniem paracetamolu i ibuprofenu dla dzieci powyżej drugiego roku życia (Kidofen duo). Takie połączenie pozwala na poszerzenie spektrum działania przeciwbólowego, obniżenie gorączki szybciej i na dłuższy czas, niż stosowanie każdej substancji oddzielnie oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
Czy można zażywać leki przeciwbólowe przed szczepieniem?
Nie zaleca się podawania leków przeciwgorączkowych np. przed obowiązkowym szczepieniem, ponieważ może to całkowicie obniżyć skuteczność aplikowanej szczepionki. Podawanie leków przeciwgorączkowych ma przede wszystkim na celu poprawę komfortu pacjenta, dlatego nie zawsze istnieją co do tego bezwzględne wskazania.
Zapoznaj się z Ofertą Konsultacje Lekarskie
Zapoznaj się z innymi artykułami tego autora:
Infekcja wirusowa – co warto wiedzieć?
Poznaj sylwetkę autora: lek. med. Katarzyna Adler
