Jak rozpoznać padaczkę u dzieci?
Padaczka (epilepsja) jest jedną z najczęstszych chorób układu nerwowego u dzieci. Jest chorobą przewlekłą, której leczenie trwa wiele lat, a stygmatyzacja społeczna utrzymująca się nawet po opanowaniu napadów i odstawieniu leków sprawia, że pacjent odczuwa piętno tej choroby niekiedy do końca życia.
Padaczką określamy skłonność do występowania nawracających, nieprowokowanych napadów. O rozpoznaniu padaczki można mówić tylko wtedy, gdy u chorego wystąpiły co najmniej 2 samoistne napady padaczkowe w odstępie dłuższym niż 24 godziny.
Napady padaczkowe a padaczka
Napadem padaczkowym potocznie nazywamy napadowo występujące zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu pacjenta, objawiające się widocznymi zaburzeniami, zwykle ruchowymi (drgawkami, bezdechem, skurczami mięśni), postrzeganymi przez pacjenta, jego otoczenie lub przez obydwie strony. Należy pamiętać, że podobne epizody napadowe mogą wystąpić u osób niechorujących na padaczkę, ale narażonych na czynniki wewnątrz- lub zewnątrzpochodne (gorączka, zatrucia, hipoglikemia, hipokalcemia, itp.). Jest to szczególnie częste u dzieci poniżej 5 roku życia. Takie napady nie powinny być rozpoznawane jako padaczka. Padaczka stwarza szczególne potrzeby w zakresie opieki nad dziećmi. Ze względu na częstość występowania i charakter schorzenia jest chorobą o charakterze społecznym, wymaga zatem zaangażowania wielu osób w jej leczenie. Padaczka występuje we wszystkich częściach świata z podobną częstością, która waha się między 0,5 a 1% populacji ogólnej, zaczynając się w około 50-60% w wieku dziecięcym. Względnie duża częstość występowania padaczki w populacji spowodowała konieczność ujednolicenia procesu diagnostyczno – terapeutycznego.
Rodzaje padaczki u dzieci
Według klasyfikacji Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej (ang. International League Against Epilepsy, ILAE) podzielono napady padaczkowe na ogniskowe, uogólnione i o nieznanym początku. Wśród tych 3 rodzajów napadów wyróżnia się ponadto padaczkę samoistną, objawową (będącą objawem innej choroby) oraz prawdopodobnie objawową (o przypuszczalnej, ale nie potwierdzonej przyczynie).
Przyczyny padaczki u dzieci
Do najczęściej rozpoznawanych przyczyn padaczki u dzieci należą urazy czaszki, guzy mózgu, choroby zakaźne i neuroinfekcje, choroby metaboliczne i zwyrodnieniowe, choroby naczyniowe, wady rozwojowe mózgu, inne zaburzenia genetyczne. W około 50-60% przypadków nie udaje się ustalić przyczyn padaczki. Określa się ją wtedy jako samoistną. W pozostałych 40-50% przypadków przyczyna jest znana, a padaczka określana jest jako objawowa.
Objawy napadów padaczkowych
Rozróżnia się wiele typów napadów padaczkowych o bardzo zróżnicowanych objawach. Wbrew rozpowszechnionym opiniom, wiele napadów padaczkowych nie objawia się drgawkami (zwłaszcza u dzieci). Niekiedy jedynym widocznym objawem napadu są kilkusekundowe zaburzenia świadomości, często potocznie określane jako „zamyślenia” lub „wyłączenia”. Dokładne opisanie napadu przez pacjenta lub świadków napadu ma szczególnie istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji o podjęciu leczenia.
Leczenie padaczki u dzieci – jak długo trwa i jak przebiega?
Leczenie padaczki jest procesem przewlekłym, trwającym, po opanowaniu napadów, zazwyczaj od 2 do 5 lat. W tym czasie pacjent wymaga systematycznego, codziennego podawania leków. Zarówno wprowadzanie nowych leków, jak i ich odstawianie musi być dokonywane bardzo powoli. Nagłe przerwanie leczenia, pominięcie którejś dawki, może zakończyć się napadem lub stanem padaczkowym. Z tego względu tak ważne jest, aby pacjent mógł systematycznie przyjmować leki. Pomimo pojawienia się nowszej generacji leków, każdy pacjent inaczej na nie reaguje. Czasem pierwszy lek od razu jest skuteczny, ale czasem znalezienie właściwej, skutecznej kombinacji leków zajmuje wiele miesięcy. Należy pamiętać, że pomimo coraz doskonalszych leków, pozbawionych wielu działań niepożądanych, leczenie może utrudniać funkcjonowanie dziecka w przedszkolu lub w szkole. W trakcie włączania leczenia lub jego modyfikacji dziecko może wykazywać objawy senności, rozdrażnienia, zawrotów głowy.
Jak często rozpoznaje się padaczkę u dzieci?
Częstość występowania padaczki objawowej w pierwszych latach życia jest największa, a następnie zmniejsza się, ustępując miejsca padaczce idiopatycznej i prawdopodobnie objawowej. W tym wieku rozpoznaje się „katastroficzne” zespoły padaczkowe, które łączą się z niepełnosprawnością intelektualną i kalectwem ruchowym na całe dzieciństwo i dorosłe życie. Wśród nich wyróżnia się zespół Westa, Lannoxa-Gastaut, Dravet i inne. Osobną grupę stanowią pacjenci z chorobami neurometabolicznymi, dla których większości nie znamy jeszcze leczenia przyczynowego. Dla ustalenia etiologii padaczki bardzo istotne jest także strukturalne i czynnościowe neuroobrazowanie oraz badania molekularne, neurometaboliczne, biochemiczne i histopatologiczne.
Badania wideo-EEG w diagnostyce padaczki
Pacjenci, którzy zachorowali na padaczkę w pierwszych 2 latach życia, znajdują się na ogół w dość specyficznej sytuacji. Wystąpienie tej choroby w tym wieku stanowi przedmiot stałego zainteresowania neurologów dziecięcych i epileptologów, co wiąże się zarówno z trudnościami diagnostycznymi, jak i terapeutycznymi. Wdrożenie badań wideo-EEG do diagnostyki padaczki spowodowało znaczące zmiany, umożliwiając różnicowanie napadów padaczkowych i niepadaczkowych, które szczególnie często występują w tym wieku. Badanie wideo-EEG ponadto umożliwia jednoznaczne rozpoznanie typu napadów, a czasem jest pomocne w ustaleniu rozpoznania zespołu padaczkowego. Sytuację dzieci z padaczką wczesną pogarsza także fakt, że niektóre leki przeciwpadaczkowe są zarejestrowane tylko dla leczenia padaczki w wieku późniejszym i nie powinny być stosowane u młodszych, jako leki pierwszego rzutu.
Inne artykuły autora:
Problemy młodzieży z padaczką
Poznaj sylwetkę autora: dr hab. n. med. Sławomir Kroczka
