Metoda Prechtla
Metoda Prechtla stanowi obecnie jedno z podstawowych narzędzi we wczesnej diagnostyce dysfunkcji mózgu. Jest metodą nieinwazyjną, bezbolesną, niewymagającą znieczulenia. Diagnostyka opiera się na obserwacji dziecka w stanie czuwania z wykorzystaniem techniki wideo.
Płody i niemowlęta mają określony repertuar charakterystycznych wzorców ruchów spontanicznych. Zestaw tych ruchów nazywamy ruchami globalnymi (general movements-GM’s). Występują u płodu od 8 tygodnia życia i utrzymują się u dziecka po urodzeniu do około 20 tygodnia życia. Są to ruchy zaczynające się i kończące stopniowo, złożone, występujące często, trwające długo. Zmiany w prawidłowej jakości ruchach globalnych są wiarygodnym wskaźnikiem dysfunkcji mózgu. Zdefiniowane zostały przez profesora Heinza Rudolfa Prechtla. Ocena globalnych wzorców ruchowych w celach diagnostycznych rozwijana jest już ponad 20 lat.
Prawidłowe ruchy globalne
Prawidłowe ruchy globalne są ruchami angażującymi całe ciało. Trwają od kilku sekund do kilku minut. Charakterystyczne są zmienne sekwencje ruchów kończyn, szyi i tułowia z nieznacznymi zmianami kierunku ruchu, sprawiające wrażenie złożonych i eleganckich.
W okresie płodowym i do ok. 6-9 tygodnia po porodzie u niemowląt występują ruchy wijące (writhing movements). Są to ruchy o małej i średniej amplitudzie i szybkości z krótkotrwałymi szybkimi wyprostami kończyn górnych o eliptycznym zakresie ruchu. W okresie 6-9 tygodnia pojawiają się ruchy drobnookreżne (fidgety movements), które przez pierwsze tygodnie mogą współwystępować z ruchami wijącymi. Są to ruchy okrężne szyi, tułowia i kończyn w małym zakresie wykonywane we wszystkich kierunkach z umiarkowaną szybkością i zmiennym przyspieszeniem. Największą wartość diagnostyczną ma jakość ruchów globalnych w okresie 2-4 miesiące po terminie porodu. Dotychczasowe badania wskazują, że niemowlęta z prawidłowymi ruchami drobnookrężnymi w 96% przypadków będą się rozwijać prawidłowo. Brak ruchów drobnookrężnych wskazuje na przyszłe dysfunkcje neurologiczne i stanowi o bardzo wysokim ryzyku wystąpienia mózgowego porażenia dziecięcego. Nieprawidłowe ruchy drobnookrężne mogą wskazywać na możliwość zaburzeń w ruchach precyzyjnych kończyn górnych w przyszłości.
Ocena ruchów globalnych
Ocena ruchów globalnych jest wykonywana na podstawie wielokrotnych, prawidłowo wykonywanych nagrań dziecka trwających ok. 10 minut w odstępach czasu ustalonych z osobą oceniającą. Dziecko powinno być w pozycji leżenia tyłem, ubrane wyłącznie w pieluszkę lub w samym „body”, nie powinno ssać smoczka. Dziecko powinno być nagrywane, gdy jest spokojne w trakcie aktywności spontanicznej. Nie nagrywa się dzieci płaczących, marudnych, śpiących. Nagrywający nie powinien wchodzić w interakcję z dzieckiem, nie powinno być w jego otoczeniu zabawek ani lustra.
Na podstawie oceny globalnych wzorców ruchowych widocznych na nagraniach, badający tworzy indywidualna trajektorię rozwojową, na podstawie której przewiduje dalszy rozwój dziecka. Jest to szczególnie ważne w przypadku niemowląt z tzw. „grupy ryzyka”- urodzonych przedwcześnie, zwłaszcza poniżej 28 tygodnia życia, niemowląt, u których wystąpiły niekorzystne czynniki związane z okresem ciążowo-porodowym, o niskiej masie urodzeniowej, z dystrofią wewnątrzmaciczną. W połączeniu z wynikami tradycyjnego badania neurologicznego obserwacja ruchów globalnych umożliwia bardzo wczesną ocenę stanu neurorozwojowego dziecka, często jeszcze przed wykonaniem badań neuroobrazowych.
Dzięki diagnostyce metodą Prechtla i wczesnemu rozpoznaniu dysfunkcji układu nerwowego można dziecko poddać odpowiedniej terapii w okresie, kiedy jest najskuteczniejsza ze względu na największą plastyczność ośrodkowego układu nerwowego.
Autorka artykułu, dr n. med. Katarzyna Smółka, posiada certyfikat wydany przez
GM-Trust w Gratz dający uprawnienia do przeprowadzania oceny ruchów globalnych metodą Prechtla.
Zapoznaj się ofertą oceny rozwoju psychoruchowego niemowląt, oferowanych przez Centrum Medyczne Dr Smółka
Inne artykuły autora:
Innowacyjność w korekcji skolioz – metodyka i aparatura SKOL-AS
USG w diagnostyce dysplazji stawów biodrowych u niemowląt
Poznaj sylwetkę autora: dr n. med. Katarzyna Smółka